فواصل در موسیقی ( قسمت چهارم )

فواصل در موسیقی (کرُماتیک – دیاتُنیک)

فواصل در موسیقی موضوع پیرامون بحث این مقاله در قسمت چهارم خواهد بود. یادگیری این مبحث از تئوری موسیقی به درک عمیق تر از موسیقی و ساختن آثار حرفه ای تر کمک فراوان خواهد کرد!

به طور کلی برای :

• آهنگ سازی
• ساختن ملودی
• خوانندگی
• نوازندگی
• تنظیم

درک دقیقِ این مبحث ،  یادگیری درست و به خاطر سپردن فواصل در موسیقی نیاز می باشد.

تعریف فاصله : 

برای فواصل در موسیقی تعاریف زیادی وجود دارد. به طور کلی ،  به اختلاف زیر و بم بودن دو صدا (زیرایی) یا  به نسبت فِرکانس میان دو صدا ، فاصله گویند.

فاصله ی دو نُت پی در پی ” مُتَصِل ” و غیر آن ” مُنفَصِل ” نام دارد .

فاصله ی نت ها با پَرده و نیم پرده مشخص می گردد. بعضی از فاصله های مُتّصل که از نظر زیر و بمی به هم نزدیکترند ” نیم پرده ” و آن هایی که دورترند “پرده” نامیده می شوند .

برای جلوگیری از بروز اشتباه در محاسبه ی فاصله های پایین رونده و بالارونده، همیشه فاصله را بالا رونده حساب می کنند. هر فاصله به نامِ شماره ی نُت های تشکیل دهنده اش نامیده میشود.

طبیعی است که  همیشه تعدادِ فاصله های میانی هر فاصله یکی کمتر از شماره ی نامش می باشد. برای مثال ، فاصله ی ششم ، پنج فاصله بیشتر ندارد.

اُکتاو :

به نسبت اختلاف فرکانس دو نت یکسان مانند ” دُ ” از نظر  زیر یا بَم بودن “زیرایی” ، یک اُکتاو می گویند.

اگر نت های موسیقی را از نت ” دُ ”  ( C  ) شروع کنیم و نا ” دُ “ ی بعدی پشت سر هم بنویسید فاصله های هر یک از آن ها نسبت به نخستین نُت ” نتِ یکم”  طبق شکل زیر می باشد.

بین ” دُ ” تا خودِ آن صدا فاصله ای وجود ندارد و چنین فاصله ای را معمولا ” همصدا” یا ” یکمِ درست” می نامند. این اتفاق زمانی رخ می دهد که دو ساز ، یک صدای واحد را اجرا کنند .

به طورِ کلی:

• اگر فاصله دوم دارای یک پرده باشد ، ” دومِ بزرگ” نامیده می شود.
• اگر فاصله سوم، دارای دو پرده باشد ، ” سوم بزرگ” نامیده می شود.
• اگر فاصله چهارم ، دارای دو پرده و یک نیم پرده باشد، ” چهارم درست” نامیده می شود.
• اگر فاصله ی پنجم ، دارای سه پرده و یک نیم پرده باشد ، ” پنجمِ درست” نامیده می شود.
• اگر فاصله ششم، دارای چهار پرده و یک نیم پرده باشد ، ” ششمِ بزرگ ” نامیده می شود.
• اگر فاصله هفتم ، دارای پنج پرده و یک نیم پرده باشند، “هفتمِ بزرگ” نامیده می شود.
• اگر فاصله ی هشتم دارای پنج پرده و دو نیم پرده باشد، “هشتمِ درست” نامیده می شود.

علامت های تغییر دهنده :

برای یادگیری بهتر و شناخت دقیق تر فواصل در موسیقی علامت های زیر را به خاطر داشته باشید.

علامت هایی هستند که قبل از نُت ها (سمتِ چپ آن ها) قرار گرفته و در این صورت آن ها را به اندازه ی نیم پرده یا دو نیم پرده ی “کرُماتیک بالا یا پایین می برند.

 دی یِز ( # ) صدای نُت بدون علامت را نیم پرده ی کرُماتیک بالا می برد.

بمُل – صدای نُت بدونِ علامت را نیم پرده ی کرُماتیک پایین می برد.

دوبل دی یِز – صدای نُتِ بدون علامت را دو نیم پرده ی کرُماتیک بالا می برد.

دوبل بِمُل – صدایِ نُت بدونِ علامت را ، دو نیم پرده ی کرُماتیک پایین می برد.

بِکار – صدای نت های با علامت، یعنی تغییر یافته به وسیله ی دی یِز و بِمُل و دوبل دی یِز و دوبلِ بِمُل را به حالتِ اصلی بر می گرداند.

نیم پرده ی دیاتُنیک و کرُماتیک:

• دو نت با نام های متفاوت که نیم پرده فاصله داشته باشند، نیم پرده ی دیاتُنیک نام دارد.
• دو نُت که هم اسم بوده و نیم پرده فاصله داشته باشند، نیم پرده ی کرُماتیک نامیده می شوند.

هر پرده از یک نیم پرده ی کرُماتیک _ ( پنج کُما ) و یک نیم پرده ی دیاتنیک ( چهار کُما) یه بر عکس تشکیل شده.